به استناد بند ب از ماده 11 قانون پولی و بانکی کشور به منظور مدیریت بهینه دارایی‌ها، بدهی‌ها و تعهدات ارزی و مدیریت ریسک حاصل از نوسانات نرخ ارز در فعالیت بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی، دستورالعمل ناظر بر وضعیت باز ارزی مؤسسات اعتباری که از این پس به اختصار دستورالعمل نامیده می‌شود، به شرح ذیل تصویب می‌گردد:
ماده 1: در این دستورالعمل عناوین ذیل به جای عبارت‌های مربوط به کار می‌روند:
- بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
- مؤسسه اعتباری: بانک یا مؤسسه اعتباری غیربانکی که به موجب قانون و یا با مجوز بانک مرکزی تأسیس شده و تحت نظارت بانک مرکزی قرار دارد.
- دارایی‌ها و بدهی‌های ارزی: عبارت است از تمامی تعهدات ارزی مؤسسه اعتباری و مشتریان آن به تشخیص بانک مرکزی.
- تعهدات ارزی: عبارت است از تمامی تعهدات ارزی مؤسسه اعتباری و مشتریان آن به تشخیص بانک مرکزی.
- سرمایه پایه (نظارتی): موضوع دستورالعمل محاسبه سرمایه نظارتی و کفایت سرمایه مؤسسات اعتباری مصوب یکهزار و دویست و سی و سومین جلسه مورخ 23/03/1396 شورای پول و اعتبار.
- نرخ تبدیل: عبارت است از نرخ تبدیل هر ارز به ریال حسب ضوابط ابلاغی بانک مرکزی.
- خالص وضعیت باز هر ارز: عبارت است از مابه‌التفاوت معادل ریالی مجموع دارایی‌های مؤسسه اعتباری و تعهدات مشتریان آن به هر ارز با معادل ریالی مجموع بدهی‌ها و تعهدات مؤسسه اعتباری به همان ارز.
- خالص وضعیت باز مثبت یک ارز: عبارت است از مازاد معادل ریالی مجموع دارایی‌های مؤسسه اعتباری و تعهدات مشتریان آن به هر ارز نسبت به معادل ریالی مجموع بدهی‌ها و تعهدات مؤسسه اعتباری به همان ارز.
- خالص وضعیت باز منفی یک ارز: عبارت است از مازاد معادل ریالی مجموع بدهی‌ها و تعهدات مؤسسه اعتباری به هر ارز نسبت به معادل ریالی مجموع دارایی‌های مؤسسه اعتباری و تعهدات مشتریان آن به همان ارز.
- وضعیت باز مثبت تمامی ارزها: عبارت است از مجموع خالص وضعیت باز مثبت ارزها به شرح بند 8-1.
- وضعیت باز منفی تمامی ارزها: عبارت است از مجموع خالص وضعیت باز منفی ارزها به شرح بند 1-9.
- وضعیت باز ارزی: عبارت است از وضعیت باز مثبت یا قدر مطلق وضعیت باز منفی تمامی ارزها هرکدام که بیشتر است.
- ارزهای مهم: عبارت از دلار آمریکا، یورو، پوند انگلیس، فرانک سوئیس و ین ژاپن می‌باشد. سایر ارزهایی که نسبت معادل ریالی مجموع دارایی‌های مؤسسه اعتباری و تعهدات مشتریان برحسب آن ارز به مجموع دارایی‌های ارزی مؤسسه اعتباری برحسب آن ارز به مجموع بدهی‌ها و تعهدات ارزی مؤسسه اعتباری، حداقل پنج درصد باشد نیز ارز مهم محسوب می‌شوند.
- خالص وضعیت باز طلا: عبارت است از مابه‌التفاوت معادل ریالی مجموع دارایی‌های مؤسسه اعتباری و تعهدات مشتریان آن به طلا نسبت به معادل ریالی مجموع بدهی‌ها و تعهدات مؤسسه اعتباری به طلا.
ماده 2: حد مجاز باز ارزی:
- حد مجاز خالص وضعیت باز مثبت یا منفی هر ارز حداکثر به میزان 15 درصد سرمایه پایه مؤسسه اعتباری می‌باشد،
- حد مجاز وضعیت باز مثبت تمامی ارزها حداکثر به میزان 35 درصد سرمایه پایه مؤسسه اعتباری می‌باشد،
- حد مجاز وضعیت بازمنفی تمامی ارزها حداکثر به میزان 30 درصد سرمایه پایه مؤسسه اعتباری می‌باشد.
تبصره 1: در محاسبه حدهای مجاز این ماده، حساب سرمایه پرداختی به شعب خارج و حساب سهام و مشارکت‌های خارجی منظور نمی‌شود.
تبصره 2: بانک مرکزی می‌تواند حدود مقرر موضوع این ماده را با توجه به شرایط بازار تعدیل نموده و یا حدود مزبور را حسب عملکرد هر مؤسسه اعتباری کاهش دهد.
ماده 3: چنانچه نسبت کفایت سرمایه مؤسسه اعتباری از حد تعیین‌شده در دستورالعمل محاسبه سرمایه نظارتی و کفایت سرمایه مؤسسات اعتباری مصوب یکهزار و دویست و سی و سومین جلسه مورخ 23/03/1396 شورای پول و اعتبار فراتر باشد، مؤسسه اعتباری می‌تواند منوط به تأیید قبلی بانک مرکزی، حداکثر به میزان 5 واحد درصد بالاتر از حدود مقرر در ماده 2 این دستورالعمل برخوردار گردد.
ماده 4: حد مجاز وضعیت باز طلا مطابق آیین‌نامه ورود، صدور و معاملات طلا، نقره و پلاتین مصوب هفتصد و چهلمین جلسه مورخ 22/044/1370 شورای پول و اعتبار و اصلاحات بعدی آن تعیین می‌شود.
ماده 5: مؤسسه اعتباری مکلف است وضعیت باز ارزی هریک از ارزهای مهم خود به تفکیک معادل ریالی و ارز مربوط، معادل ریالی سایر ارزها، وضعیت باز مثبت تمامی ارزها، وضعیت باز منفی تمامی ارزها، وضعیت باز ارزی و همچنین، معادل ریالی وضعیت باز طلای خود را پایان هر روز محاسبه نموده و مورد کنترل قرار دهد.
ماده 6: مؤسسه اعتباری مکلف است گزارش وضعیت باز ارزی هریک از ارزهای مهم خود به تفکیک معادل ریالی و ارز مربوط، معادل معدل ریالی سایر ارزها، وضعیت باز مثبت تمامی ارزها، وضعیت باز منفی تمامی ارزها، وضعیت باز ارزی و همچنین، معادل ریالی وضعیت باز طلا را در پایان هر ماه همراه با خلاصه دفتر کل و سایر گزارشات مالی در قالب فرم‌های ابلاغی مدیریت کل نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری بانک مرکزی تهیه و پس از امضای عضو هیأت مدیره ذی‌ربط، حداکثر تا پانزدهم ماه بعد به این بانک ارائه نماید.
- تبصره: مدیریت کل نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری می‌تواند بنا به تشخیص خود مؤسسه اعتباری را ملزم به ارائه گزارش در مقاطع کوتاه‌تر نماید.
ماده 7: مؤسسه اعتباری موظف ابه طراحی، ایجاد و پیاده‌سازی ساختار کنترل داخلی مؤثر و کارا جهت کسب اطمینان از تفکیک صحیح وظایف، ثبت صحیح و به موقع رویدادها و … در چارچوب ضوابط و مقررات ابلاغی بانک مرکزی به منظور رعایت حدود مقرر در این دستورالعمل می‌باشد.
ماده 8: مدیریت کل نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری بانک مرکزی فهرست دارایی‌ها، بدهی‌ها و تعهدات ارزی موضوع بندهای 3-1 و 4-1 را حداکثر طی مدت یک ماه پس از تصویب این دستورالعمل به شبکه بانکی ابلاغ می‌نماید.
ماده 9: تخطی از مفاد این دستورالعمل، حسب مورد موجب اعمال مجازات‌های مقرر در چارچوب قوانین و مقررات مربوط می‌شود.
این دستورالعمل مشتمل بر 9 ماده و 3 تبصره در هشتمین جلسه مورخ 04/04/1396 کمیسیون مقررات و نظارت مؤسسات اعتباری به تصویب رسیده و سه ماه پس از تاریخ ابلاغ آن به شبکه بانکی کشور لازم‌الاجرا می‌باشد.