شورای پول و اعتبار بنا به پیشنهاد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و با استناد به بند ب ماده 11 قانون پولی و بانکی کشور، در راستای تسهیل شرایط حضور بانک‌های معتبر بین‌المللی در کشور و با هدف افزایش رقابت‌پذیری، تعمیق و ایجاد پویایی در شبکه بانکی،دستورالعمل نحوه تأسیس، فعالیت، نظارت و تعطیلی شعبه و دفتر نمایندگی بانک خارجی در ایران را که از این پس به‌اختصار دستورالعمل نامیده می‌شود، به شرح ذیل تصویب نمود.
فصل اول: تعاریف و کلیات
ماده 1: در این دستورالعمل عناوین ذیل به‌جای عبارات مشروح مربوط به کار می‌روند:
- ایران: کشور جمهوری اسلامی ایران،
- بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران،
- مؤسسه اعتباری: بانک یا مؤسسه اعتباری غیربانکی که به‌موجب قانون و یا با مجوز بانک مرکزی تأسیس شده و تحت نظارت آن بانک قرار دارد،
- بانک خارجی: مؤسسه‌ای که تحت عنوان بانک در خارج از ایران تأسیس و تحت نظارت مرجع نظارت بانکی کشور متبوع خویش به کسب‌وکار بانکی اشتغال دارد،
- کسب‌وکار بانکی: انجام عملیات بانکی و ارائه خدمات بانکی،
- بانک خارجی متقاضی: بانک خارجی که متقاضی تأسیس شعبه و یا دفتر نمایندگی در ایران می‌باشد،
- مرجع نظارتی: مقام مسئول ناظر بر بانک خارجی در کشور متبوع،
- شعبه: مشتمل بر شعبه نوع اول و یا نوع دوم بانک خارجی که در چارچوب این دستورالعمل در ایران تأسیس می‌شود،
- مدیر شعبه/دفتر نمایندگی: مشتمل بر رئیس و معاون شعبه/ دفتر نمایندگی،
- شعبه نوع اول: واحد عملیاتی از بانک خارجی است که می‌تواند در چارچوب این دستورالعمل نسبت به انجام عملیات بانکی و ارائه خدمات بانکی اقدام نماید،
- شعبه نوع دوم: واحد عملیاتی از بانک خارجی است که مجاز به دریافت سپرده نبوده و صرفاً می‌تواند به اعطای تسهیلات و ارائه خدمات بانکی در چارچوب این دستورالعمل، مبادرت نماید،
- دفتر نمایندگی: واحد عملیاتی از بانک خارجی است که صرفاً به انجام امور مشاوره‌ای، بازاریابی و هماهنگ‌کننده امور میان بانک خارجی، مؤسسات اعتباری، سایر اشخاص حقوقی و اشخاص حقیقی مبادرت می‌نماید و مجاز به انجام عملیات بانکی و ارائه خدمات بانکی و سایر فعالیت‌های اقتصادی درآمدزا نمی‌باشد،
- عملیات بانکی: دریافت هرگونه سپرده از عموم و به‌کارگیری آن در قالب اعطای اعتبار و تسهیلات،
- خدمات بانکی: مجموعه اقداماتی غیر از عملیات بانکی که شعبه در چارچوب مفاد این دستورالعمل به مشتریان ارائه و در قبال آن کارمزد دریافت نماید،
- سرمایه اعطایی: وجوهی که بانک خارجی به‌منظور تأسیس و فعالیت، به‌عنوان سرمایه به شعبه نوع اول و یا دوم تخصیص داده و پرداخت می‌نماید،
- تسهیلات وام تبعی: تسهیلات بلندمدتی است که توسط بانک خارجی به شعبه اعطا می‌شود، قابل مطالبه قبل از سررسید نبوده و اولویت بازپرداخت آن در صورت ورشکستگی تسهیلات‌گیرنده، نسبت به سایر بدهی‌های آن پایین‌تر می‌باشد،
- موافقت اصولی: موافقت کتبی بانک مرکزی با تقاضای اولیه بانک خارجی متقاضی،
- اجازه‌نامه تأسیس: موافقت کتبی بانک مرکزی با ثبت شعبه و یا دفتر نمایندگی در مرجع ثبت شرکت‌ها،
- اجازه‌نامه فعالیت: موافقت کتبی بانک مرکزی با شروع فعالیت شعبه و یا دفتر نمایندگی،
- مقررات احتیاطی: مجموعه الزامات احتیاطی ازجمله مقررات ناظر بر نسبت کفایت سرمایه، تسهیلات و تعهدات کلان، تسهیلات و تعهدات اشخاص مرتبط، سرمایه‌گذاری، الزامات نقدینگی، طبقه‌بندی دارایی‌ها و ذخیره‌گیری و وضعیت باز ارزی که توسط مرجع نظارتی ـ بانک مرکزی، حسب مورد، تدوین و ابلاغ می‌گردد،
- صلاحیت حرفه‌ای: شرایط لازم برای تصدی سمت مدیر شعبه مشتمل بر شرایط عمومی و تخصصی در چارچوب ضوابط این دستورالعمل.
ماده 2: تأسیس و فعالیت شعبه و دفتر نمایندگی صرفاً پس از کسب اجازه‌نامه‌های تأسیس و فعالیت، حسب مورد امکان‌پذیر می‌باشد.
ماده 3: بانک مرکزی می‌تواند در صورت صلاحدید، تأسیس و فعالیت شعبه و دفتر نمایندگی را به وجود تفاهم‌نامه نظارتی مابین خود و مرجع نظارتی منوط نماید.
ماده 4: تأسیس و فعالیت شعبه و یا دفتر نمایندگی در مناطق آزاد تجاری صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی جمهوری اسلامی ایران تابع قانون و ضوابط خاص خود می‌باشد.
فصل دوم: شرایط، سرمایه موردنیاز و فرایند تأسیس شعبه
ماده 5: بانک خارجی متقاضی تأسیس شعبه باید حائز شرایط زیر باشد:
- حداقل پنج سال از تاریخ شروع فعالیت آن گذشته باشد،
- عملکرد مالی آن طی سه سال گذشته و یا برآیند پنج سال گذشته، نمایانگر سودآوری باشد،
- دارا بودن تأییدیه مرجع نظارتی بر برخورداری از ثبات و سلامت مالی آن و تطبیق فعالیت‌های آن با الزامات مالی بین‌المللی نظیر مقررات مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم،
- برخورداری از وضعیت مالی و اعتباری مناسب و حسن شهرت به تشخیص بانک مرکزی.
ماده 6: مدیر شعبه باید حائز شرایط زیر باشد:
- شرایط عمومی:
- اقامت مدیران شعبه در ایران،
- حداقل یکی از مدیران شعبه باید ایرانی باشد،
- دارا بودن تأییدیه هیئت‌مدیره بانک خارجی مبنی بر عدم وجود سوءسابقه مالی،
- نداشتن سابقه محکومیت قطعی به ارتشاء، اختلاس، خیانت در امانت، کلاه‌برداری، پول‌شویی، فرار مالیاتی، قاچاق کالا و ارز، جعل و تزویر، سرقت، صدور چک بی‌محل و ورشکستگی به تقصیر یا تقلب، اعم از اینکه حکم از دادگاه‌های داخلی یا خارج کشور صادر شده یا محکوم، مجرم اصلی یا شریک یا معاون جرم بوده باشد،
- نداشتن منع تصدی عضویت در هیئت‌مدیره مؤسسات اعتباری ناشی از محکومیت قطعی در هیئت انتظامی بانک‌ها،
- نداشتن بدهی غیرجاری به مؤسسات اعتباری و سابقه چک برگشتی.
- شرایط تخصصی:
- دارا بودن دانشنامه کارشناسی یا بالاتر در رشته‌های مرتبط به تشخیص بانک مرکزی،
- دارا بودن حداقل پنج سال سابقه کار در سطح مدیریت امور بانکی،
- آشنایی با اصول و مبانی عملیات بانکی در ایران،
- برخورداری از صلاحیت تخصصی و حرفه‌ای به تشخیص بانک مرکزی،
- تسلط به زبان فارسی برای حداقل یکی از مدیران شعبه.
ماده 7: حداقل سرمایه موردنیاز برای تأسیس شعبه به شرح زیر می‌باشد:
- شعبه نوع اول: حداقل 10 میلیون یورو یا معادل آن به سایر ارزهای معتبر موردقبول بانک مرکزی،
- شعبه نوع دوم: حداقل 5 میلیون یورو یا معادل آن به سایر ارزهای معتبر موردقبول بانک مرکزی.
ماده 8: بانک خارجی متقاضی به‌منظور اخذ موافقت اصولی باید مدارک و اطلاعات زیر را به همراه تقاضای خود به بانک مرکزی ارائه دهد:
- تصویر برابر با اصل مجوز فعالیت و اساسنامه بانک خارجی ممهور به مهر تأیید مرجع نظارتی،
- مدارک مرتبط با محل و آدرس ثبتی بانک خارجی ممهور به مهر تأیید مرجع نظارتی،
- نام تجاری شعبه موردتقاضا،
- صورت‌های مالی حسابرسی‌شده تلفیقی و غیرتلفیقی سه سال گذشته بانک خارجی و درصورتی‌که معیار ارزیابی سودآوری، برآیند 5 سال گذشته باشد، صورت‌های مالی حسابرسی‌شده تلفیقی 5 سال گذشته بانک خارجی،
- تأییدیه مکتوب از مرجع نظارتی در خصوص:
- افتتاح شعبه موردتقاضا در ایران،
- مطلوب بودن وضعیت مالی بانک خارجی از حیث مواردی نظیر رعایت مقررات احتیاطی،
- آخرین رتبه بانک خارجی از نظر سرمایه، سپرده‌ها و دارایی‌ها در نظام بانکی کشور متبوع و همچنین وضعیت بیمه سپرده‌های بانک خارجی مذکور،
- تعهد مرجع نظارتی مبنی بر همکاری کامل با بانک مرکزی درخصوص نظارت بر شعبه،
- تأییدیه مرجع نظارتی مبنی بر سلامت بانک خارجی درزمینه رعایت مقررات مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم.
- مشخصات سهامداران دارای بیش از 5 درصد سهام با حق رأی بانک خارجی و درصد مشارکت هریک از آنها،
- اسامی و سایر مشخصات مدیرعامل، قائم‌مقام مدیرعامل و اعضای هیئت‌مدیره بانک خارجی،
- تعداد و چگونگی توزیع جغرافیایی شعب، واحدهای مستقل فرعی و دفاتر نمایندگی بانک خارجی در سایر کشورها،
- تعهد کتبی بی‌قیدوشرط هیئت‌مدیره بانک خارجی مبنی بر جبران خسارت وارده به مشتریان، ناشی از عملیات شعبه (اعم از سهوی یا عمدی) حتی در صورت مغایرت با قوانین و مقررات کشور متبوع،
- تعهد کتبی هیئت‌مدیره بانک خارجی مبنی بر تأمین کسری سرمایه اعطایی، بنا به دلایلی نظیر افزایش حداقل سرمایه مقرر در ماده 7 و یا کاهش نسبت کفایت سرمایه از حدود تعیین‌شده توسط بانک مرکزی،
- معرفی نماینده تام‌الاختیار بانک خارجی برای انجام امور مربوط به شعبه، حسب مورد، نظیر ثبت شعبه، دریافت اجازه‌نامه‌ها و واریز و برداشت سرمایه اعطایی،
- برنامه عملیاتی شعبه که حداقل مشتمل بر موارد ذیل باشد:
- چشم‌انداز، اهداف، بازار هدف،
- میزان سرمایه اعطایی،
- عملیات بانکی که قصد انجام آن را دارد،
- ساختار سازمانی و مدیریتی مشتمل بر اطلاعاتی از قبیل تعداد و تخصص مدیران و کارکنان، ساختار کنترل داخلی و مدیریت ریسک،
- امکانات فنی نظیر تجهیزات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری مرتبط با فناوری اطلاعات،
- سیاست‌ها و برنامه‌ها درخصوص نحوه تجهیز و تخصیص منابع طی سه سال آتی،
- صورت‌های مالی پیش‌بینی‌شده برای سه سال اول فعالیت.
- سایر اطلاعات و مدارک بنا به تشخیص بانک مرکزی.
- تبصره: سهامداران موضوع بند 6-8 نباید از اتباع کشورهای متخاصم جمهوری اسلامی ایران به تشخیص وزارت امور خارجه باشند.
ماده 9: بانک مرکزی می‌تواند حسب تشخیص نسبت به تغییر شرایط و حداقل سرمایه موردنیاز برای تأسیس شعبه اقدام نماید.
ماده 10: بانک مرکزی پس از دریافت و بررسی تمامی اطلاعات و مدارک موضوع ماده 8 و در صورت احراز شرایط مقرر در ماده 5، حداکثر ظرف مدت دو ماه درخصوص صدور موافقت اصولی اتخاذ تصمیم می‌نماید.
ماده 11: بانک خارجی موظف است ظرف مدت دو ماه از تاریخ صدور موافقت اصولی نسبت به انجام موارد ذیل اقدام نماید، درغیراین‌صورت، موافقت اصولی پس از گذشت مدت زمان مذکور از درجه اعتبار ساقط می‌باشد:
- تودیع کامل سرمایه موردنیاز موضوع ماده 7 نزد بانک مرکزی،
- اعلام مشخصات مدیران پیشنهادی شعبه،
- تعیین محل فعالیت شعبه و ارائه تأییدیه بلاشرط نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران درخصوص محل مزبور
- تبصره: بانک مرکزی می‌تواند مدت زمان موضوع این ماده را در صورت ضرورت برای یک دوره دوماهه دیگر تمدید نماید.
ماده 12: بانک مرکزی پس از دریافت اطلاعات و مدارک موضوع ماده 11 و تأیید صلاحیت تخصصی و حرفه‌ای مدیران شعبه درخصوص صدور اجازه‌نامه تأسیس اتخاذ تصمیم می‌نماید.
- تبصره: درصورت عدم تأیید صلاحیت تخصصی و حرفه‌ای مدیران شعبه، بانک خارجی موظف است ظرف مدت یک ماه افراد جایگزین حائز شرایط را طبق مفاد دستورالعمل معرفی نماید.
ماده 13: بانک خارجی موظف است حداکثر ظرف مدت سه ماه از تاریخ صدور اجازه‌نامه تأسیس، نسبت به ثبت شعبه اقدام و مدرک و اطلاعات زیر را به بانک مرکزی ارائه نماید:
- آگهی ثبت شعبه در مرجع ثبت شرکت‌ها،
- اعلام مکتوب آمادگی شروع به فعالیت شعبه،
- مشخصات حسابرس مستقل شعبه.
- تبصره: مدت اعتبار اجازه‌نامه تأسیس سه ماه می‌باشد. مدت مزبور حسب تشخیص بانک مرکزی برای یک دوره سه‌ماهه دیگر قابل تمدید است.
ماده 14: بانک مرکزی پس از دریافت و بررسی مدارک و اطلاعات موضوع ماده 13 حداکثر ظرف مدت یک ماه نسبت به صدور اجازه‌نامه فعالیت اقدام می‌نماید.
ماده 15: اعتبار اجازه‌نامه فعالیت صادره توسط بانک مرکزی به‌منظور شروع فعالیت، سه ماه از تاریخ صدور می‌باشد. در صورت عدم شروع به فعالیت شعبه ظرف مهلت مذکور، تمامی اجازه‌نامه‌های صادره لغو می‌شود.
ماده 16: بانک مرکزی هم‌زمان با صدور اجازه‌نامه فعالیت، سرمایه تودیع‌شده موضوع ماده 11 را به حساب شعبه نزد بانک مرکزی واریز می‌نماید.
ماده 17: پس از صدور اجازه‌نامه فعالیت، مدیر شعبه موظف است تاریخ شروع رسمی فعالیت شعبه را به‌صورت مکتوب و قبل از آغاز فعالیت، به بانک مرکزی اعلام نماید.
فصل سوم: مقررات ناظر بر فعالیت شعبه
ماده 18: شعبه موظف است در چارچوب اساسنامه بانک خارجی و اجازه‌نامه فعالیت صادره و با رعایت قانون عملیات بانکی بدون ربا و اصلاحیه‌های پس از آن و سایر قوانین و مقررات ذی‌ربط، به انجام عملیات و ارائه خدمات بانکی در چارچوب مفاد این دستورالعمل مبادرت ورزد.
ماده 19: نرخ سود سپرده‌ها و تسهیلات اعطایی ریالی و میزان کارمزد عملیات و خدمات ریالی شعبه، تابع مصوبات شورای پول و اعتبار می‌باشد.
ماده 20: نرخ سود سپرده‌ها و تسهیلات اعطایی ارزی و میزان کارمزد عملیات و خدمات ارزی به تشخیص شعبه و بر اساس شرایط عرضه و تقاضای بازار تعیین می‌شود.
ماده 21: شعبه در انجام فعالیت خود موظف به رعایت مقررات احتیاطی، استانداردهای حسابداری ایران و رویه‌های حسابداری اعلامی توسط بانک مرکزی می‌باشد.
ماده 22: شعبه صرفاً مجاز به انجام عملیات زیر می‌باشد:
- شعبه نوع اول:
- قبول سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز و سرمایه‌گذاری،
- افتتاح انواع حساب سپرده نزد مؤسسات اعتباری و دریافت/ اعطای تسهیلات از/ به آنها صرفاً در چارچوب بازار بین بانکی،
- اعطای انواع تسهیلات،
- ارائه انواع ابزارهای پرداخت،
- دریافت، پرداخت نقل‌وانتقال وجوه ریالی،
- ارائه خدمات بانکی الکترونیکی ازجمله صدور انواع کارت‌های الکترونیکی نظیر کارت‌های خرید، کارت اعتباری و کیف پول الکترونیکی،
- صدور گواهی سپرده عام و خاص،
- انجام امور نمایندگی به‌منظور جمع‌آوری وجوه، ودایع و غیره،
- گشایش انواع اعتبار اسنادی و صدور انواع ضمانت‌نامه،
- قبول و نگهداری اشیاء گران‌بها، اسناد و اوراق بهادار و اجاره صندوق امانات به مشتریان،
- تبدیل به اوراق بهادار کردن دارایی‌ها در قالب انتشار اوراق صکوک،
- انجام عملیات ارزی نظیر خریدوفروش ارز، انتقال ارز، دریافت و اعطای تسهیلات ارزی، صدور حوالجات ارزی،
- خدمات مربوط به وجوه اداره‌شده،
- انجام سفارشات مستمر مشتریان،
- سرمایه‌گذاری در انواع اوراق بهادار نظیر صکوک،
- ارائه خدمات مشاوره‌ای در اموری از قبیل سرمایه‌گذاری، خدمات مالی و مدیریت دارایی‌ها،
- حفظ، برقراری و ایجاد رابطه کارگزاری با مؤسسات اعتباری داخل و بانک‌های خارج از کشور،
- سایر عملیات پس از کسب مجوز از بانک مرکزی.
- شعبه نوع دوم:
- اعطای انواع تسهیلات اعم از ریالی و ارزی،
- افتتاح حساب سپرده قرض‌الحسنه جاری نزد مؤسسات اعتباری،
- ارائه خدمات بانکداری الکترونیکی نظیر صدور کارت برداشت و انواع کارت‌های اعتباری و هدیه،
- افتتاح حساب قرض‌الحسنه پس‌انداز به نام تسهیلات‌گیرندگان صرفاً جهت واریز وجه تسهیلات،
- دریافت تسهیلات از بانک خارجی،
- دریافت تسهیلات از مؤسسات اعتباری صرفاً در چارچوب بازار بین بانکی،
- قبول و نگهداری اشیاء گران‌بها، اسناد و اوراق بهادار و اجاره صندوق امانت به مشتریان،
- خریدوفروش ارز و صدور حوالجات ارزی،
- سرمایه‌گذاری در انواع اوراق بهادار نظیر صکوک،
- ارائه خدمات مشاوره‌ای در اموری از قبیل سرمایه‌گذاری، خدمات مالی، مدیریت دارایی‌ها،
- سایر عملیات پس از کسب مجوز از بانک مرکزی.
- تبصره 1: شعبه نوع اول از زمان شروع فعالیت صرفاً مجاز به انجام فعالیت‌های موضوع بندهای 22-1-1 الی 22-1-6 می‌باشد. انجام سایر فعالیت‌های موضوع بند 22-1 منوط به کسب مجوز از بانک مرکزی می‌باشد.
- تبصره 2: شعبه نوع اول از زمان شروع فعالیت، به مدت یک سال مجاز به قبول سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز و سرمایه‌گذاری و صدور گواهی سپرده عام و خاص نمی‌باشد. پس از اتمام مهلت مزبور، با تأیید بانک مرکزی به مدت دو سال صرفاً مجاز به قبول سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز و سرمایه‌گذاری از اشخاص حقوقی می‌باشد. در پایان مدت زمان اخیرالذکر، منوط به موافقت بانک مرکزی می‌تواند نسبت به قبول سپرده از تمامی اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی اقدام نماید.
- تبصره 3: مجموع سپرده‌های دریافتی توسط شعبه نوع اول از اشخاص، در هر زمان نباید بیش از دوازده برابر سرمایه اعطایی آن باشد.
- تبصره 4: شعبه نوع دوم از زمان شروع فعالیت صرفاً مجاز به انجام فعالیت‌های موضوع بندهای 22-2-1 الی 22-2-5 می‌باشد، انجام سایر فعالیت‌های موضوع 22-2 منوط به کسب مجوز از بانک مرکزی می‌باشد.
- تبصره 5: اعطای تسهیلات توسط شعبه نوع دوم به مؤسسات اعتباری ممنوع می‌باشد.
ماده 23: مجموع مانده تسهیلات دریافتی توسط شعبه نوع دوم از مؤسسات اعتباری و بانک خارجی در هر زمان نباید بیش از سه برابر حقوق صاحبان سهام شعبه باشد.
ماده 24: شعبه نوع دوم موظف است مراتب ممنوعیت اخذ سپرده از مشتریان را به طرق مقتضی نظیر درج در پایگاه اطلاع‌رسانی و نصب اطلاعیه در محل شعبه، اطلاع‌رسانی نماید.
ماده 25: شعبه ملزم به ارائه اطلاعات و گزارش‌های مورد درخواست بانک مرکزی نظیر اسناد، دفاتر و صورت‌های مالی حسابرسی‌شده در چارچوب ضوابط ابلاغی، به زبان‌های فارسی و انگلیسی می‌باشد. اطلاعات و گزارش‌های مزبور باید در هر زمان در محل شعبه در دسترس باشد.
- تبصره: بانک مرکزی می‌تواند بنا به تشخیص و صلاحدید خود، اطلاعات و گزارش‌های موضوع این ماده را مستقیماً از بانک خارجی متبوع هم دریافت نماید.
ماده 26: شعبه موظف است گزارش‌های لازم درخصوص تغییرات سهامداران عمده، مدیران ارشد و وضعیت مقررات احتیاطی بانک خارجی متبوع در مقاطع شش‌ماهه، برنامه تفصیلی موضوع ماده 51 این دستورالعمل و همچنین صورت‌های مالی تلفیقی حسابرسی‌شده سالیانه بانک خارجی مزبور در صورت وجود را به بانک مرکزی ارائه نماید.
ماده 27: شعبه مکلف است درصورت کاهش نسبت‌های احتیاطی بانک خارجی متبوع نظیر نسبت کفایت سرمایه و نسبت نقدینگی به کمتر از هفتاد و پنج درصد حدود مقرر در مقررات احتیاطی کشور متبوع، مراتب را به‌محض وقوع، به اطلاع بانک مرکزی برساند.
ماده 28: ساختار مدیریتی شعبه باید حداقل متشکل از دو مدیر باشد و اسناد تعهدآور شعبه باید حداقل به امضای دو نفر از صاحبان امضای مجاز شعبه برسد.
ماده 29: هرگونه تغییر در مدیریت و یا ساختار مالکیت شعبه نظیر ادغام، تلفیق و تحصیل منوط به اخذ مجوز از بانک مرکزی می‌باشد.
ماده 30: تغییر مکان فعالیت شعبه صرفاً پس از اخذ مجوز از بانک مرکزی امکان‌پذیر است.
ماده 31: شعبه موظف است اطلاعات و مدارک مربوط به تغییر مکان فعالیت خود ازجمله مصوبه هیئت‌مدیره بانک خارجی در این رابطه و تأییدیه بلاشرط نیروی انتظامی را حداقل سه ماه قبل از تغییر مکان، به بانک مرکزی ارائه نماید.
ماده 32: شعبه مکلف است درصورت تصمیم به تغییر مکان فعالیت خود و اخذ موافقت بانک مرکزی مراتب را حداقل دو ماه قبل از تغییر مکان از طریق روش‌های مختلف اطلاع‌رسانی و حداقل مشتمل بر درج اطلاعیه در محل شعبه، ارسال پیامک به مشتریان و درج اطلاعیه در روزنامه کثیرالانتشار، به اطلاع عموم برساند.
ماده 33: افزایش سرمایه اعطایی شعبه توسط بانک خارجی پس از کسب مجوز از بانک مرکزی بلامانع است.
ماده 34: در صورت تغییر حداقل سرمایه موردنیاز تأسیس شعبه، بانک خارجی ملزم است حداکثر ظرف مدت شش ماه نسبت به افزایش سرمایه اعطایی شعبه به میزان حداقل مزبور اقدام نماید.
ماده 35: شعبه موظف است حداقل به میزان 80 درصد مانده هریک از اقلام دارایی‌های خود، طبق آخرین صورت‌های مالی حسابرسی‌شده را داخل ایران نگهداری نماید.
ماده 36: هر سال بخشی از سود خالص شعبه که نباید از پانزده درصد آن کمتر و از بیست درصد بیشتر باشد، باید مطابق با ضوابط بانک مرکزی به‌عنوان اندوخته قانونی نگهداری شود. احتساب اندوخته قانونی پس از آنکه مانده به میزان سرمایه رسید، اختیاری است. شعبه موظف است در هر سال بخشی از سود خالص را به میزانی که بانک مرکزی تعیین نماید، به‌عنوان اندوخته احتیاطی نگهداری کند.
ماده 37: شعبه موظف به تودیع سپرده قانونی نزد بانک مرکزی به میزان تعیین‌شده توسط بانک مرکزی می‌باشد.
ماده 38: هرگونه استفاده از منابع بانک مرکزی توسط شعبه ممنوع است.
ماده 39: شعبه ملزم به پرداخت حق عضویت در صندوق ضمانت سپرده‌ها در چارچوب مقررات مربوط به صندوق ضمانت سپرده‌ها در ایران می‌باشد.
ماده 40: حسابرس شعبه باید از میان مؤسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران که در فهرست حسابرسان معتمد و مورد تأیید بانک مرکزی قرار دارند انتخاب شود.
- تبصره: تغییر حسابرس شعبه با کسب مجوز از بانک مرکزی امکان‌پذیر می‌باشد.
ماده 41: تبدیل انواع شعبه به یکدیگر منوط به اخذ مجوز از بانک مرکزی و در چارچوب مفاد این دستورالعمل امکان‌پذیر می‌باشد.
ماده 42: تمامی اطلاعات و گزارش‌های مورد درخواست بانک مرکزی از شعبه یا بانک خارجی متبوع لازم است به امضای حداقل یکی از مدیران شعبه برسد.
فصل چهارم: مقررات مرتبط با نظارت بر شعبه
ماده 43: مدیر شعبه موظف است تمهیدات لازم برای انجام نظارت حضوری و غیرحضوری بانک مرکزی بر شعبه را فراهم نماید.
ماده 44: شعبه حداقل یکبار در سال توسط بازرسان بانک مرکزی مورد نظارت حضوری قرار می‌گیرد.
ماده 45: درصورت درخواست بانک مرکزی، مرجع نظارتی در اسرع وقت نسبت به نظارت حضوری و حصول اطمینان از صحت عملیات و فعالیت‌های شعبه اقدام می‌نماید. انجام نظارت حضوری می‌تواند به‌صورت مشترک توسط بازرسان بانک مرکزی و نمایندگان مرجع نظارتی صورت پذیرد.
ماده 46: نظارت حضوری بر شعبه توسط مرجع نظارتی، صرفاً با اطلاع قبلی بانک مرکزی امکان‌پذیر می‌باشد.
ماده 47: شعبه موظف است بنا به تشخیص بانک مرکزی از حسابرس خود درخواست نماید تا به‌صورت موردی، دفتر شعبه را موردبررسی قرار داده و اطلاعات موردنیاز را به بانک مرکزی ارائه نماید.
- تبصره: هزینه حسابرسی موضوع این ماده برعهده شعبه می‌باشد.
ماده 48: شعبه موظف است تمامی مدارک و اطلاعات مربوط به نحوه اجرای کنترل‌های داخلی و مدیریت ریسک خود را به‌صورت سالیانه به بانک مرکزی ارائه نماید.
ماده 49: مرجع تشخیص موارد تخلف شعبه از مفاد این دستورالعمل و سایر قوانین و مقررات پولی و بانکی ازجمله درخصوص موارد ذیل بانک مرکزی می‌باشد:
- ارائه هرگونه اطلاعات و مدارک نادرست و جعلی،
- قصور یا تأخیر در ارائه اطلاعات،
- ارسال گزارشات و اطلاعات ناقص،
- جلوگیری از انجام نظارت حضوری،
- فعالیت خارج از چارچوب اجازه‌نامه فعالیت،
- توقف فعالیت و عملیات بدون کسب مجوز از بانک مرکزی به مدت بیشتر از یک هفته،
- عدم رعایت مقررات احتیاطی،
- تخطی از قوانین و مقررات ناظر بر مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم.
ماده 50: بانک مرکزی اقدامات نظارتی ذیل را در قبال شعبه متخلف اعمال می‌نماید:
- اخطار کتبی،
- دستور کتبی برای توقف و یا رفع موارد تخلف و انجام اقدامات اصلاحی در چارچوب برنامه زمانی مورد تأیید بانک مرکزی،
- دستور تهیه صورت‌های مالی در مقاطع زمانی موردنظر بانک مرکزی و تهیه گزارش حسابرسی،
- دستور کتبی برای تغییر در فرایندها و مقررات داخلی شعبه،
- تشدید الزامات مندرج در مقررات احتیاطی،
- فراخواندن مدیرعامل یا مقامات ارشد بانک خارجی برای ادای توضیحات درخصوص تخلفات انجام‌شده توسط شعبه،
- سلب صلاحیت حرفه‌ای مدیران شعبه،
- ممنوع کردن یا ایجاد محدودیت در انجام برخی از عملیات بانکی مجاز شعبه،
- دریافت جریمه نقدی تا میزان پنج درصد سرمایه اعطایی شعبه مطابق با آخرین صورت‌های مالی حسابرسی‌شده،
- انتصاب مدیر موقت یا ناظر مقیم برای حصول اطمینان از حسن اجرای اقدامات اصلاحی مقرر بانک مرکزی،
- لغو اجازه‌نامه تأسیس و یا فعالیت حسب مورد.
- تبصره 1: بانک مرکزی می‌تواند برحسب میزان اهمیت تخلف و دفعات تکرار، یک یا چند مورد از اقدامات نظارتی فوق را اعمال نماید.
- تبصره 2: درصورت سلب صلاحیت حرفه‌ای مدیران شعبه، فرد ذی‌ربط عزل‌شده تلقی می‌گردد. ادامه تصدی این افراد در حکم دخل‌وتصرف غیرقانونی در وجوه و اموال عمومی محسوب می‌شود.
- تبصره 3: درصورت سلب صلاحیت حرفه‌ای یکی از مدیران شعبه، بانک خارجی موظف است حداکثر ظرف مدت یک ماه نسبت به معرفی افراد جایگزین حائز شرایط طبق مفاد این دستورالعمل اقدام نماید.
- تبصره 4: حقوق و مزایای مدیر موقت یا ناظر مقیم، با نظر بانک مرکزی تعیین و توسط شعبه پرداخت می‌شود.
- تبصره 5: حیطه وظایف و مسئولیت‌ها و اختیارات مدیر موقت و ناظر مقیم، توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود.
ماده 51: بانک خارجی موظف است یک برنامه تفصیلی جامع درخصوص فرایند انحلال و تصفیه شعبه، حداقل شامل مواردی نظیر روش و زمان تسویه تعهدات و بدهی‌های شعبه، اولویت پرداخت بدهی‌ها و نحوه تأمین منابع موردنیاز را به همراه تعهدنامه مبنی بر تسویه کامل تعهدات و بدهی‌ها به بستانکاران ایرانی شعبه درصورت انحلال شعبه، در مقطع تهیه صورت‌های مالی به بانک مرکزی ارائه نماید.
- تبصره 1: در تعیین اولویت پرداخت بدهی‌های شعبه، بستانکاران مقیم ایران نسبت به سایر بستانکاران دارای ارجحیت پرداخت می‌باشند.
- تبصره 2: بانک مرکزی می‌تواند قبل از مقطع تهیه صورت‌های مالی، نسبت به درخواست ارائه برنامه موضوع این ماده از بانک خارجی اقدام نماید.
فصل پنجم: مقررات ناظر بر انحلال شعبه
ماده 52: بانک مرکزی در موارد زیر نسبت به صدور حکم انحلال شعبه اقدام می‌نماید:
- لغو اجازه‌نامه تأسیس و فعالیت شعبه،
- درخواست انحلال شعبه توسط مرجع نظارتی،
- درخواست انحلال شعبه توسط بانک خارجی،
- صدور حکم ورشکستگی و یا انحلال بانک خارجی.
ماده 53: مدیر شعبه موظف است مراتب توقف عملیات، ورشکستگی و یا انحلال بانک خارجی را به‌محض اطلاع و در اسرع وقت به بانک مرکزی اعلام و تمامی فعالیت‌های خود را متوقف نماید.
ماده 54: چنانچه فرایند حل‌وفصل مالی بانک خارجی منتج به انحلال آن نگردد، ادامه فعالیت شعبه منوط به تأیید مراتب توسط بانک مرکزی می‌باشد.
ماده 55: بانک مرکزی پس از صدور حکم انحلال، نسبت به اعلام شروع فرایند تصفیه شعبه به مرجع ثبت شرکت‌ها و تعیین مدیر موقت یا ناظر مقیم برای انجام یا نظارت بر عملیات تصفیه شعبه اقدام می‌نماید.
ماده 56: شعبه مکلف است بلافاصله پس از صدور حکم انحلال مراتب را از روش‌های مختلف اطلاع‌رسانی حداقل مشتمل بر درج اطلاعیه در محل شعبه، ارسال پیامک به مشتریان و درج اطلاعیه در روزنامه کثیرالانتشار اعلام‌شده به مرجع ثبت شرکت‌ها، به اطلاع عموم برساند.
ماده 57: در صورت انحلال شعبه، بانک خارجی موظف است برنامه عملیاتی تصفیه را در چارچوب برنامه تفصیلی موضوع ماده 51 که به تأیید مرجع نظارتی متبوع رسید است را ظرف مدت هفت روز کاری پس از ابلاغ حکم انحلال، به بانک مرکزی ارائه نماید.
ماده 58: بانک مرکزی موظف است ظرف مدت چهارده روز کاری نسبت به اعلام مراتب تأیید یا عدم تأیید برنامه عملیاتی تصفیه شعبه اقدام نماید.
ماده 59: درصورت عدم تأیید برنامه موضوع ماده 57 بانک خارجی موظف است نسبت به بازنگری و اصلاح برنامه عملیاتی حسب دستورات بانک مرکزی اقدام و مراتب را ظرف مدت هفت روز کاری به بانک مرکزی اعلام نماید.
- تبصره: چنانچه برنامه عملیاتی در مدت تعیین‌شده ارائه نشود یا برنامه عملیاتی بازنگری‌شده مورد تأیید بانک مرکزی قرار نگیرد، بانک مرکزی رأساً نسبت به اتخاذ تمهیدات و ترتیبات مربوط به فرایند تصفیه اقدام می‌نماید.
ماده 60: بانک مرکزی پس از اخذ تعهدنامه از نماینده تام‌الاختیار بانک خارجی درخصوص تسویه کامل تعهدات و بدهی‌ها به بستانکاران ایرانی شعبه منحله و حصول اطمینان از ایفای تعهدات مزبور، مراتب اتمام فرایند تصفیه را به اطلاع مرجع ثبت شرکت‌ها می‌رساند.
فصل ششم: مقررات ناظر بر تأسیس، فعالیت، نظارت و انحلال دفتر نمایندگی
ماده 61: بانک خارجی متقاضی تأسیس دفتر نمایندگی باید حائز شرایط زیر باشد:
- حداقل سه سال از تاریخ شروع فعالیت آن گذشته باشد،
- دارا بودن تأییدیه مرجع نظارتی مبنی بر برخورداری از ثبات و سلامت مالی آن و تطبیق فعالیت‌های آن با الزامات مالی بین‌المللی نظیر مقررات مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم،
- تبصره: بانک مرکزی می‌تواند حسب تشخیص خود نسبت به تغییر شرایط تأسیس دفتر نمایندگی اقدام نماید.
ماده 62: مدیر دفتر نمایندگی باید حائز شرایط زیر باشد:
- دارا بودن تأییدیه هیئت‌مدیره بانک خارجی مبنی بر عدم وجود سوءسابقه مالی،
- نداشتن سابقه محکومیت قطعی به ارتشاء، اختلاس، خیانت در امانت، کلاه‌برداری، پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم، فرار مالیاتی، قاچاق کالا و ارز، جعل و تزویر، سرقت، صدور چک بی‌محل، ورشکستگی به تقصیر یا تقلب، اعم از اینکه حکم از دادگاه‌های داخلی یا خارج کشور صادر شده یا محکوم، مجرم اصلی یا شریک یا معاون جرم بوده باشد،
- دارا بودن حداقل سه سال سابقه کار در سطح مدیریت امور بانکی،
- عدم اشتغال هم‌زمان در مؤسسات اعتباری.
ماده 63: بانک خارجی متقاضی به‌منظور اخذ موافقت اصولی باید مدارک و اطلاعات زیر را به همراه تقاضای خود به بانک مرکزی ارائه دهد:
- تصویر برابر با اصل مجوز فعالیت و اساسنامه بانک خارجی ممهور به مهر تأیید مرجع نظارتی،
- صورت‌های مالی حسابرسی‌شده تلفیقی و غیرتلفیقی سه سال اخیر بانک خارجی،
- نام تجاری دفتر نمایندگی موردتقاضا،
- موافقت مکتوب مرجع نظارتی با افتتاح دفتر نمایندگی موردتقاضا در ایران،
- تأییدیه مکتوب از مرجع نظارتی درخصوص تعهد آن مبنی بر همکاری کامل با بانک مرکزی درخصوص نظارت بر دفتر نمایندگی،
- اسامی و سایر مشخصات مدیرعامل، قائم‌مقام مدیرعامل و اعضای هیئت‌مدیره بانک خارجی،
- سایر اطلاعات و مدارک بنا به تشخیص بانک مرکزی.
ماده 64: بانک مرکزی پس از دریافت و بررسی تمامی اطلاعات و مدارک موضوع ماده 63 و درصورت احراز شرایط مقرر در ماده 61، حداکثر ظرف مدت سی روز کاری درخصوص صدور موافقت‌نامه اصولی اتخاذ تصمیم می‌نماید.
ماده 65: بانک خارجی موظف است ظرف مدت دو ماه از تاریخ صدور موافقت اصولی نسبت به انجام موارد ذیل اقدام نماید. درغیراین‌صورت، موافقت اصولی پس از گذشت مدت زمان مذکور از درجه اعتبار ساقط می‌باشد.
- اعلام مشخصات مدیران پیشنهادی دفتر نمایندگی،
- تعیین محل فعالیت دفتر نمایندگی و ارائه تأییدیه بلاشرط نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران درخصوص محل مزبور.
ماده 66: بانک مرکزی پس از دریافت و بررسی اطلاعات و مدارک موضوع ماده 65 و درصورت احراز شرایط مقرر در ماده 62، درخصوص صدور اجازه‌نامه تأسیس اتخاذ تصمیم می‌نماید.
ماده 67: بانک خارجی موظف است ظرف مدت سه ماه از تاریخ صدور اجازه‌نامه تأسیس، نسبت به ثبت دفتر نمایندگی اقدام و مدارک و اطلاعات زیر را به بانک مرکزی ارائه نماید.
- آگهی ثبت دفتر نمایندگی در مرجع ثبت شرکت‌ها،
- اعلام مکتوب آمادگی شروع به فعالیت دفتر نمایندگی،
- تبصره: مدت اعتبار اجازه‌نامه تأسیس سه ماه می‌باشد. مدت مزبور برای یک دوره سه‌ماهه دیگر قابل تمدید است.
ماده 68: بانک مرکزی پس از دریافت و بررسی مدارک و اطلاعات موضوع ماده 67، حداکثر ظرف مدت سی روز کاری درخصوص صدور اجازه‌نامه فعالیت اتخاذ تصمیم می‌نماید.
ماده 69: پس از صدور اجازه‌نامه فعالیت، مدیر دفتر نمایندگی موظف است تاریخ شروع رسمی فعالیت را به‌صورت مکتوب و قبل از آغاز فعالیت، به بانک مرکزی اعلام نماید.
ماده 70: دفتر نمایندگی می‌تواند با موافقت بانک مرکزی نسبت به توقف فعالیت‌های خود حداکثر به مدت یک سال اقدام نماید.
ماده 71: هرگونه تغییرات ثبتی ازجمله تغییر مکان فعالیت دفتر نمایندگی به‌محض انجام باید به‌صورت مکتوب به اطلاع بانک مرکزی رسانده شود.
ماده 72: دفتر نمایندگی حداقل یکبار در سال توسط بازرسان بانک مرکزی مورد نظارت حضوری قرار می‌گیرد.
ماده 73: درصورت انجام عملیات خارج از چارچوب اجازه‌نامه فعالیت توسط دفتر نمایندگی، اجازه‌نامه تأسیس و فعالیت آن لغو می‌گردد.
ماده 74: دفتر نمایندگی در موارد ذیل منحل می‌شود:
- لغو اجازه‌نامه تأسیس و فعالیت،
- بنا به درخواست بانک خارجی و تأیید بانک مرکزی،
- صدور حکم ورشکستگی و یا انحلال بانک خارجی.
ماده 75: بانک مرکزی لغو اجازه‌نامه‌های تأسیس و فعالیت، شروع و اتمام فرایند تصفیه دفتر نمایندگی را به اطلاع مرجع ثبت شرکت‌ها می‌رساند.
فصل هفتم: سایر موارد
ماده 76: بانک مرکزی مجاز است فهرست شعب و دفتر نمایندگی دارای اجازه‌نامه فعالیت را به تفکیک نوع شعبه در پایگاه اطلاع‌رسانی خود درج نماید.
ماده 77: بجز احکامی که در این دستورالعمل تصریح شده است، شعبه و دفتر نمایندگی موظف به رعایت قانون پولی و بانکی کشور، قانون عملیات بانکی بدون ربا، قانون تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاران خارجی، مصوبات شورای پول و اعتبار و بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های بانک مرکزی و سایر قوانین و مقررات مربوط می‌باشد.
ماده 78: از تاریخ ابلاغ این دستورالعمل، تمامی ضوابط مغایر با آن ازجمله دستورالعمل اجرایی نحوه تأسیس، فعالیت، نظارت، و تعطیلی شعب بانک‌های خارجی در ایران مصوب جلسه مورخ 16/02/1388 هیئت عامل بانک مرکزی و آیین‌نامه نحوه تأسیس، فعالیت و انحلال دفاتر نمایندگی بانک‌های خارجی در کشور جمهوری اسلامی ایران مصوب پانصد و بیست و نهمین جلسه مورخ 13/03/1363 شورای پول و اعتبار ملغی‌الاثر می‌شود.
ماده 79: ضوابط اجرایی این دستورالعمل عنداللزوم توسط بانک مرکزی تدوین و ابلاغ می‌شود.
دستورالعمل نحوه تأسیس، فعالیت، نظارت و تعطیلی شعبه و دفتر نمایندگی بانک خارجی در ایران در 79 ماده و 22 تبصره در یکهزار و دویست و شصتمین جلسه مورخ 24/07/1397 شورای پول و اعتبار به تصویب رسید و از تاریخ ابلاغ لازم‌الاجرا می‌باشد.